ਓਟਾਵਾ, 15 ਨਵੰਬਰ (ਪੰਜਾਬ ਮੇਲ)- ਵਿਸ਼ਵ ਵਿਚ ਵਧ ਰਹੇ ਜਲਵਾਯੂ ਸੰਕਟ ਦੇ ਹੱਲ ਲਈ ਵਿਚਾਰਾਂ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਊਰਜਾ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ‘ਤੇ ਨਵੇਂ ਸਿਰੇ ਤੋਂ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਵਿਚ ਯੂਰੇਨੀਅਮ ਦੇ ਭੰਡਾਰ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹਨ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿਚ ਪਰਮਾਣੂ ਊਰਜਾ ਵਿਚ ਕੈਨੇਡਾ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਭਵਿੱਖ ਵਿਚ ਅਹਿਮ ਬਣ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਯੂਰੇਨੀਅਮ ਦੇ ਆਪਣੇ ਵਿਸ਼ਾਲ ਭੰਡਾਰਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਕੈਨੇਡਾ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਸਾਲਾਂ ਵਿਚ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਊਰਜਾ ਦੀ ਮਹਾਂਸ਼ਕਤੀ ਵੀ ਬਣ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਦੋ ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੋਂ ਯੂਰੇਨੀਅਮ ਮਾਈਨਿੰਗ ‘ਤੇ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ ਕਾਰੋਬਾਰੀ ਲੇਅ ਕਿਉਰੀਰ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਨਜ਼ਰੀਏ ‘ਚ ਵੱਡੀ ਤਬਦੀਲੀ ਆ ਰਹੀ ਹੈ।
ਬੀ.ਬੀ.ਸੀ. ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਮੁਤਾਬਕ 2011 ਵਿਚ ਜਾਪਾਨ ਵਿਚ ਫੁਕੁਸ਼ੀਮਾ ਪਰਮਾਣੂ ਪਲਾਂਟ ਦੇ ਹਾਦਸੇ ਨੇ ਪਰਮਾਣੂ ਊਰਜਾ ਬਾਰੇ ਦੁਨੀਆਂ ਦਾ ਨਜ਼ਰੀਆ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਪਰ ਪਿਛਲੇ ਪੰਜ ਸਾਲਾਂ ਵਿਚ ਇਹ ਨਜ਼ਰੀਆ ਬਦਲ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਸਾਲ ਯੂਰੇਨੀਅਮ ਦੀ ਗਲੋਬਲ ਕੀਮਤ 200 ਫੀਸਦੀ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਧ ਗਈ ਹੈ। ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆਈ ਮੂਲ ਦੇ ਕਾਰੋਬਾਰੀ ਲੇਅ ਇਸ ਤਬਦੀਲੀ ਦਾ ਕ੍ਰੈਡਿਟ ਉਸ ਰਵੱਈਏ ਨੂੰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ, ਜੋ 2018 ਵਿਚ ਬਿਲ ਗੇਟਸ ਦੁਆਰਾ ਪਰਮਾਣੂ ਸ਼ਕਤੀ ਨੂੰ ”ਜਲਵਾਯੂ ਤਬਦੀਲੀ ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਨ ਲਈ ਆਦਰਸ਼” ਦੱਸੇ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਆਈ ਹੈ।
ਲੇਅ ਕੈਨੇਡਾ ਦੇ ਉੱਤਰੀ ਸਸਕੈਚਵਨ ਵਿਚ ਯੂਰੇਨੀਅਮ-ਅਮੀਰ ਅਥਾਬਾਸਕਾ ਬੇਸਿਨ ਵਿਚ ਮਾਈਨਿੰਗ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਇੱਕ ਕੰਪਨੀ ਨੇਕਸਜੇਨ ਦਾ ਮੁਖੀ ਹੈ। ਇਸ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟ ਦੀ ਲਾਗਤ ਕਰੀਬ ਚਾਰ ਅਰਬ ਡਾਲਰ ਹੈ। ਇਹ ਕੀਮਤ ਉਦੋਂ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਇਹ ਖਾਨ 2028 ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੀ ਵਪਾਰਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਚਾਲੂ ਹੋਵੇਗੀ। ਜੇਕਰ ਇਸ ਨੂੰ ਰੈਗੂਲੇਟਰਾਂ ਵੱਲੋਂ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਨੇਕਸਗੇਨ ਦਾ ਇਹ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿਚ ਕੈਨੇਡਾ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਯੂਰੇਨੀਅਮ ਉਤਪਾਦਕ ਬਣਾ ਦੇਵੇਗਾ।
ਨੇਕਸਗੇਨ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਕਈ ਹੋਰ ਕੰਪਨੀਆਂ ਵੀ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਮਾਈਨਿੰਗ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਕਈ ਬੰਦ ਪਈਆਂ ਖਾਣਾਂ ਮੁੜ ਖੋਲ੍ਹ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਮਾਈਨਿੰਗ ਕੰਪਨੀਆਂ ਕੈਨੇਡਾ ਨੂੰ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਊਰਜਾ ਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਖਿਡਾਰੀ ਵਜੋਂ ਦੇਖ ਰਹੀਆਂ ਹਨ, ਜੋ ਯੂਰੇਨੀਅਮ ਦੀ ਮੰਗ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਸੀ.ਓ.ਪੀ. 28 ਜਲਵਾਯੂ ਸੰਮੇਲਨ ਵਿਚ, ਦੋ ਦਰਜਨ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੇ 2050 ਤੱਕ ਆਪਣੇ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਊਰਜਾ ਉਤਪਾਦਨ ਨੂੰ ਤਿੰਨ ਗੁਣਾ ਕਰਨ ਦਾ ਵਾਅਦਾ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ‘ਚ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਸਮੇਂ ‘ਚ ਇਸ ‘ਤੇ ਖਾਸ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਮੈਕਮਾਸਟਰ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਨਿਊਕਲੀਅਰ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਦੇ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਮਾਰਕਸ ਪਿਰੋ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਕੈਨੇਡਾ ਦੇ ਅਥਾਬਾਸਕਾ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਖਾਸ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਦਾ ਯੂਰੇਨੀਅਮ ਖਾਸ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਉੱਚ ਦਰਜੇ ਦਾ ਹੈ। ਪੀਰੋ ਮੁਤਾਬਕ ਕੈਨੇਡਾ ਨੇ ਆਪਣੇ ਯੂਰੇਨੀਅਮ ਨੂੰ ਦੂਜੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਵੇਚਣ ਲਈ ਸਖ਼ਤ ਨਿਯਮ ਬਣਾਏ ਹਨ। ਕੈਨੇਡਾ ਨੇ ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਸਿਰਫ ਪਰਮਾਣੂ ਊਰਜਾ ਉਤਪਾਦਨ ਲਈ ਕਰਨ ਦਾ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਕੈਨੇਡਾ ਨੂੰ ਮਾਈਨਿੰਗ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਨਿਰਮਾਣ ਪੜਾਅ ਤੱਕ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਈਂਧਨ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਕਾਰਨ ‘ਟੀਅਰ-ਵਨ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਰਾਸ਼ਟਰ’ ਵਜੋਂ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕੈਨੇਡਾ ਵਰਤਮਾਨ ਵਿਚ ਦੁਨੀਆਂ ਦਾ ਦੂਜਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਯੂਰੇਨੀਅਮ ਉਤਪਾਦਕ ਹੈ, ਜੋ ਕੁੱਲ ਵਿਸ਼ਵ ਉਤਪਾਦਨ ਦਾ ਲਗਭਗ 13 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਹੈ। NexGen ਦਾ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਇਸਦੀ ਖਾਨ ਚਾਲੂ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਇਹ ਇਸ ਨੂੰ ਵਧਾ ਕੇ 25 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਕਰ ਦੇਵੇਗਾ।
ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਊਰਜਾ ਨੂੰ ਕੁਦਰਤੀ ਗੈਸ ਜਾਂ ਕੋਲੇ ਵਰਗੇ ਹੋਰ ਬਾਲਣਾਂ ਨਾਲੋਂ ਘੱਟ ਕਾਰਬਨ ਨਿਕਾਸ ਲਈ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਇਹ ਵਾਤਾਵਰਣ ਨੂੰ ਘੱਟ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਜਲਵਾਯੂ ਸੰਕਟ ਵਿਚ ਇੱਕ ਬਿਹਤਰ ਵਿਕਲਪ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਵਰਲਡ ਨਿਊਕਲੀਅਰ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਦਾ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਹੈ ਕਿ ਦੁਨੀਆਂ ਭਰ ਵਿਚ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਬਿਜਲੀ ਦਾ 10 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਸਰੋਤਾਂ ਤੋਂ ਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂਕਿ 50 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਤੋਂ ਵੱਧ ਗੈਸ ਅਤੇ ਕੋਲੇ ਤੋਂ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ‘ਚ ਦੁਨੀਆਂ ਭਰ ‘ਚ ਪਰਮਾਣੂ ਊਰਜਾ ਵੱਲ ਵਧਣ ‘ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਊਰਜਾ ਲਈ ਯੂਰੇਨੀਅਮ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਯੂਰੇਨੀਅਮ ਦੁਨੀਆਂ ਭਰ ਵਿਚ ਪਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਕੈਨੇਡਾ, ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਅਤੇ ਕਜ਼ਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਭਰਪੂਰ ਹੈ। ਵਰਲਡ ਨਿਊਕਲੀਅਰ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਅਨੁਸਾਰ, ਕਜ਼ਾਕਿਸਤਾਨ 2022 ਵਿਚ 21,200 ਟਨ ਦੇ ਨਾਲ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਯੂਰੇਨੀਅਮ ਉਤਪਾਦਕ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕੈਨੇਡਾ (7,400 ਟਨ), ਨਾਮੀਬੀਆ (5,600), ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ (4,600), ਉਜ਼ਬੇਕਿਸਤਾਨ (3,300) ਅਤੇ ਰੂਸ (2,500 ਟਨ) ਦਾ ਨੰਬਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ।