ਕੁਦਰਤ ਦਾ ਕਹਿਰ : ਯੂਰਪ ‘ਚ ‘ਸਾਈਲੈਂਟ ਕਿਲਰ’ ਗਰਮੀ ਨੇ ਲਈ 62 ਹਜ਼ਾਰ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਜਾਨ!

ਰੋਮ, 13 ਜੁਲਾਈ (ਪੰਜਾਬ ਮੇਲ)- ਇਸ ਵੇਲੇ ਜਦੋਂ ਭਾਰਤ ਦੇ ਕਈ ਸੂਬਿਆਂ ਵਿਚ ਮੀਂਹ ਆਫਤ ਬਣ ਕੇ ਵਰ੍ਹ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਉਥੇ ਹੀ ਇਕ ਅਧਿਐਨ ਵਿਚ ਇਹ ਗੱਲ ਸਾਹਮਣੇ ਆਈ ਹੈ ਕਿ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਯੂਰਪ ਵਿਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਗਰਮੀ ਦੌਰਾਨ ਕਰੀਬ 62,000 ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋਈ ਸੀ। ਇਹ ਦਿਲ ਦਹਿਲਾ ਦੇਣ ਵਾਲਾ ਸਬੂਤ ਹੈ ਕਿ ਗਰਮੀ ਇਕ ਖਾਮੋਸ਼ ਕਾਤਲ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਸ਼ਿਕਾਰ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਹਨ।
ਨੇਚਰ ਮੈਡੀਸਨ ਜਰਨਲ ‘ਚ ਸੋਮਵਾਰ ਨੂੰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਅਧਿਐਨ ‘ਚ ਪਾਇਆ ਗਿਆ ਕਿ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ 30 ਮਈ ਤੋਂ 4 ਸਤੰਬਰ ਤੱਕ ਯੂਰਪ ‘ਚ 61,672 ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਗਰਮੀ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਬੀਮਾਰੀ ਨਾਲ ਆਪਣੀ ਜਾਨ ਗਵਾਈ।
ਇਟਲੀ ਲਗਭਗ 18,000 ਮੌਤਾਂ ਨਾਲ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਦੇਸ਼ ਸੀ, ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਪੇਨ 11,000 ਤੋਂ ਵੱਧ ਅਤੇ ਜਰਮਨੀ ਲਗਭਗ 8,000 ਦੇ ਨਾਲ ਹੈ। ਖੋਜੀਆਂ ਨੇ ਇਹ ਵੀ ਪਾਇਆ ਕਿ ਮਾਰੂ ਗਰਮੀ ਨੇ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਇਆ ਹੈ। ਲਗਭਗ 62,000 ਮੌਤਾਂ ਦਾ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਗਰਮੀ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਮੌਤ ਦਰ ਮਰਦਾਂ ਨਾਲੋਂ ਔਰਤਾਂ ਵਿਚ 63 ਫੀਸਦੀ ਵੱਧ ਸੀ। ਉਮਰ ਵੀ ਇਕ ਅਹਿਮ ਕਾਰਕ ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿਚ 65 ਸਾਲ ਅਤੇ ਇਸ ਤੋਂ ਵੱਧ ਉਮਰ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਮੌਤ ਦਰ ਵਿਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਸੀ।
ਆਈ. ਐੱਸ. ਗਲੋਬਲ ਦੇ ਮਹਾਮਾਰੀ ਵਿਗਿਆਨੀ ਅਤੇ ਅਧਿਐਨ ਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਲੇਖਕ ਜੋਨ ਬੈਲੇਸਟਰ ਨੇ ਸੀ.ਐੱਨ.ਐੱਨ. ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ, ਕਿ ‘ਇਹ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਹੈ।’ ਯੂਰੋਸਟੇਟ, ਯੂਰਪ ਦੇ ਅੰਕੜਾ ਦਫਤਰ ਨੇ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਗਰਮੀ ਦੀ ਲਹਿਰ ਨਾਲ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਮੌਤਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਨਿਰਧਾਰਿਤ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਸੀ ਪਰ ਬੈਲੇਸਟਰ, ਜੋ ਸਪੇਨ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੇ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਦੀ ਗਰਮੀ ਦੀ ਲਹਿਰ ਨਾਲ ਲੜਿਆ ਸੀ, ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸੋਮਵਾਰ ਨੂੰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਅਧਿਐਨ ਇਹ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਪਹਿਲਾ ਸੀ ਕਿ ਪਿਛਲੀਆਂ ਗਰਮੀਆਂ ਵਿਚ ਕਿੰਨੀਆਂ ਮੌਤਾਂ ਖਾਸ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਗਰਮੀ ਕਾਰਨ ਹੋਈਆਂ ਸਨ।
ਖੋਜੀਆਂ ਨੇ 2015 ਅਤੇ 2022 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ 35 ਯੂਰਪੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਤਾਪਮਾਨ ਅਤੇ ਮੌਤ ਦਰ ਦੇ ਅੰਕੜਿਆਂ ਦਾ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕੀਤਾ – ਜੋ ਕਿ 540 ਮਿਲੀਅਨ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਕੁੱਲ ਆਬਾਦੀ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ – ਅਤੇ ਇਸਦੀ ਵਰਤੋਂ ਗਰਮੀ ਨਾਲ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਮੌਤਾਂ ਦੀ ਗਣਨਾ ਕਰਨ ਲਈ ਇਕ ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਵਿਗਿਆਨ ਮਾਡਲ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਕੀਤੀ। ਉਸ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ‘ਮੇਰੇ ਲਈ, ਮੈਂ ਇਕ ਮਹਾਮਾਰੀ ਵਿਗਿਆਨੀ ਹਾਂ, ਇਸ ਲਈ ਮੈਂ ਜਾਣਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਕੀ ਉਮੀਦ ਕਰਨੀ ਹੈ ਅਤੇ (ਮੌਤ ਦੀ ਗਿਣਤੀ) ਕੋਈ ਹੈਰਾਨੀ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਪਰ ਆਮ ਆਬਾਦੀ ਲਈ, ਇਹ ਬਹੁਤ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਕਾਫ਼ੀ ਹੈਰਾਨੀਜਨਕ ਹੋਵੇਗਾ।’
ਇਹ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਨਹੀਂ ਹੈ ਜਦੋਂ ਯੂਰਪ ਨੂੰ ਇੰਨੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਗਰਮੀ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ ਹੈ। ਲਗਭਗ 20 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ 2003 ਦੀਆਂ ਗਰਮੀਆਂ ਵਿਚ, ਇਕ ਬੇਮਿਸਾਲ ਗਰਮੀ ਦੀ ਲਹਿਰ ਕਾਰਨ 70,000 ਤੋਂ ਵੱਧ ਮੌਤਾਂ ਹੋਈਆਂ ਸਨ। ਸਟੱਡੀ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਗਰਮੀ ਦੀ ਲਹਿਰ ਇਕ ‘ਅਸਾਧਾਰਨ ਦੁਰਲੱਭ ਘਟਨਾ’ ਸੀ। ਖੋਜੀਆਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ 2003 ਦੀ ਗਰਮੀ ਦੀ ਲਹਿਰ ਇਕ ਖ਼ਤਰੇ ਦੀ ਘੰਟੀ ਸੀ। ਬੈਲੇਸਟਰ ਨੇ ਕਿਹਾ, ”ਇਹ ਉਸ ਸਮੇਂ ਯੂਰਪ ਵਿਚ ਗਰਮੀ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਮੌਤਾਂ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਤਿਆਰੀ ਦੀ ਘਾਟ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਖੇਤਰ ਦੇ ਸਿਹਤ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਦੀ ਨਾਜ਼ੁਕ ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਜਦੋਂ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮੌਸਮੀ ਸਥਿਤੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ।’