-ਵਨ ਬੈਲਟ ਵਨ ਰੋਡ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟ ਤੋਂ ਹਟਿਆ ਪਿੱਛੇ
ਵਾਸ਼ਿੰਗਟਨ, 3 ਫਰਵਰੀ (ਪੰਜਾਬ ਮੇਲ)- ਡੋਨਾਲਡ ਟਰੰਪ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਬਣਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਉਥਲ-ਪੁਥਲ ਹੈ। ਟਰੰਪ ਨੇ ਕੈਨੇਡਾ ਅਤੇ ਮੈਕਸੀਕੋ ਵਰਗੇ ਗੁਆਂਢੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ‘ਤੇ ਭਾਰੀ ਟੈਰਿਫ ਲਗਾ ਕੇ ਹਲਚਲ ਮਚਾ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਚੀਨ ‘ਤੇ ਵੀ 10 ਫੀਸਦੀ ਟੈਰਿਫ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਪਰ ਟਰੰਪ ਦੇ ਭਾਰੀ ਦਬਾਅ ਦਰਮਿਆਨ ਪਨਾਮਾ ਨੇ ਹੁਣ ਚੀਨ ਨੂੰ ਵੱਡਾ ਝਟਕਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।
ਪਨਾਮਾ ਨਹਿਰ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਟਰੰਪ ਦੇ ਦਬਾਅ ਦਰਮਿਆਨ ਪਨਾਮਾ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਜੋਸ ਰਾਉਲ ਮੁਲੀਨੋ ਨੇ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਦੇਸ਼ ਚੀਨ ਦੀ ਅਭਿਲਾਸ਼ੀ ਯੋਜਨਾ ਬੈਲਟ ਐਂਡ ਰੋਡ (ਬੀ.ਆਰ.ਆਈ.) ਦਾ ਨਵੀਨੀਕਰਨ ਨਹੀਂ ਕਰੇਗਾ। ਪਨਾਮਾ 2017 ਵਿਚ ਚੀਨ ਦੀ ਇਸ ਯੋਜਨਾ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਸੀ, ਪਰ ਹੁਣ ਪਨਾਮਾ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਦੇ ਇਸ ਐਲਾਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਹ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੈ ਕਿ ਪਨਾਮਾ ਜਲਦੀ ਹੀ ਚੀਨ ਦੀ ਇਸ ਯੋਜਨਾ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਹੈ।
ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਮੁਲੀਨੋ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਹੁਣ ਪਨਾਮਾ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚੇ ਦੇ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟਾਂ ਸਮੇਤ ਨਵੇਂ ਨਿਵੇਸ਼ਾਂ ‘ਤੇ ਅਮਰੀਕਾ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਕੰਮ ਕਰੇਗਾ। ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਪਨਾਮਾ ਪੋਰਟਸ ਕੰਪਨੀ ਦਾ ਆਡਿਟ ਕਰੇਗੀ। ਇਹ ਕੰਪਨੀ ਚੀਨ ਦੀ ਉਸ ਕੰਪਨੀ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਹੋਈ ਹੈ, ਜੋ ਪਨਾਮਾ ਨਹਿਰ ਦੇ ਦੋ ਬੰਦਰਗਾਹਾਂ ਦਾ ਸੰਚਾਲਨ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਮੁਲੀਨੋ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਆਡਿਟ ਦੇ ਮੁਕੰਮਲ ਹੋਣ ਦੀ ਉਡੀਕ ਕਰਨੀ ਪਵੇਗੀ।
ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰੀ ਮਾਰਕੋ ਰੂਬੀਓ ਨੇ ਪਨਾਮਾ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਮੁਲੀਨੋ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਪਨਾਮਾ ‘ਤੇ ਚੀਨ ਦੇ ਕਬਜ਼ੇ ਕਾਰਨ ਅਮਰੀਕਾ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੀ ਰਾਖੀ ਕਰਨੀ ਪਵੇਗੀ। ਮੁਲੀਨੋ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮੈਨੂੰ ਨਹੀਂ ਲੱਗਦਾ ਕਿ ਪਨਾਮਾ ‘ਤੇ ਮੁੜ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਨ ਲਈ ਅਮਰੀਕਾ ਨੂੰ ਫੌਜੀ ਤਾਕਤ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨੀ ਪਵੇਗੀ।
ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਟਰੰਪ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਅਮਰੀਕਾ ਪਨਾਮਾ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਲਵੇਗਾ ਅਤੇ ਇਸ ਲਈ ਅਸੀਂ ਕੁਝ ਵੱਡੇ ਕਦਮ ਚੁੱਕਣ ਜਾ ਰਹੇ ਹਾਂ। ਪੱਤਰਕਾਰਾਂ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰਦਿਆਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਪਨਾਮਾ ਖੁਦ ਨਹਿਰ ਚਲਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਦਕਿ ਇਹ ਨਹਿਰ ਚੀਨ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਸੌਂਪੀ ਗਈ। ਪਨਾਮਾ ਨਹਿਰ ਬੇਵਕੂਫੀ ਨਾਲ ਪਨਾਮਾ ਨੂੰ ਸੌਂਪ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਮਝੌਤੇ ਦੀ ਉਲੰਘਣਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਇਸ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਲੈ ਲਵਾਂਗੇ। ਇਸ ਦੇ ਲਈ ਕੁਝ ਵੱਡੇ ਕਦਮ ਚੁੱਕੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ।
ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪਨਾਮਾ ਨਹਿਰ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਟਰੰਪ ਨੇ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਸਾਡੀ ਨੇਵੀ ਅਤੇ ਕਾਰੋਬਾਰੀਆਂ ਨਾਲ ਬਹੁਤ ਗਲਤ ਵਿਵਹਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਪਨਾਮਾ ਦੁਆਰਾ ਵਸੂਲੀ ਗਈ ਫੀਸ ਹਾਸੋਹੀਣੀ ਹੈ। ਅਜਿਹੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਤੁਰੰਤ ਬੰਦ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਪਨਾਮਾ ਨਹਿਰ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ, ਕੁਸ਼ਲ ਅਤੇ ਭਰੋਸੇਮੰਦ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਚਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਮੰਗ ਕਰਾਂਗੇ ਕਿ ਪਨਾਮਾ ਨਹਿਰ ਸਾਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵਾਪਸ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇ। ਟਰੰਪ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜੇਕਰ ਨੈਤਿਕ ਅਤੇ ਕਾਨੂੰਨੀ ਦੋਵਾਂ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਦਾ ਪਾਲਣ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਪਨਾਮਾ ਨਹਿਰ ਨੂੰ ਜਲਦੀ ਤੋਂ ਜਲਦੀ ਅਮਰੀਕਾ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਕਰਨ ਦੀ ਮੰਗ ਕਰਾਂਗੇ।
ਪਨਾਮਾ ਨਹਿਰ ਦੇ ਸੰਚਾਲਨ ਵਿਚ ਚੀਨੀ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਸਪੱਸ਼ਟ ਭੂਮਿਕਾ ਦਾ ਕੋਈ ਸਬੂਤ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਪਰ ਪਨਾਮਾ ਵਿਚ ਚੀਨੀ ਕੰਪਨੀਆਂ ਦੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਮੌਜੂਦਗੀ ਹੈ। ਅਕਤੂਬਰ 2023 ਤੋਂ ਸਤੰਬਰ 2024 ਤੱਕ ਪਨਾਮਾ ਤੋਂ ਲੰਘਣ ਵਾਲੇ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਵਿਚੋਂ 21.4 ਫੀਸਦੀ ਉਤਪਾਦ ਚੀਨ ਦੇ ਸਨ। ਅਮਰੀਕਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਚੀਨ ਪਨਾਮਾ ਨਹਿਰ ਦਾ ਦੂਜਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਉਪਭੋਗਤਾ ਹੈ, ਚੀਨ ਨੇ ਨਹਿਰ ਦੇ ਨੇੜੇ ਬੰਦਰਗਾਹਾਂ ਅਤੇ ਟਰਮੀਨਲਾਂ ਵਿਚ ਵੀ ਭਾਰੀ ਨਿਵੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਨਹਿਰ ਦੇ ਨਾਲ ਲੱਗਦੀਆਂ ਪੰਜ ਬੰਦਰਗਾਹਾਂ ਵਿਚੋਂ, ਦੋ ਨੂੰ 1997 ਤੋਂ ਚੀਨੀ ਕੰਪਨੀ ਹਚੀਸਨ ਪੋਰਟ ਹੋਲਡਿੰਗਜ਼ ਦੀ ਇੱਕ ਸਹਾਇਕ ਕੰਪਨੀ ਦੁਆਰਾ ਸੰਚਾਲਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਦੋ ਬੰਦਰਗਾਹਾਂ ਪ੍ਰਸ਼ਾਂਤ ਮਹਾਸਾਗਰ ਤੱਟ ‘ਤੇ ਸਥਿਤ ਬਾਲਬੋਆ ਅਤੇ ਐਟਲਾਂਟਿਕ ਤੱਟ ‘ਤੇ ਸਥਿਤ ਕ੍ਰਿਸਟੋਬਾਲ ਬੰਦਰਗਾਹ ਹਨ।
ਪਨਾਮਾ ਨਹਿਰ ਦੁਨੀਆਂ ਭਰ ਦੀ ਭੂ-ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵ ਰੱਖਦੀ ਹੈ। ਇਹ 82 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਲੰਬੀ ਨਹਿਰ ਐਟਲਾਂਟਿਕ ਮਹਾਸਾਗਰ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਾਂਤ ਮਹਾਸਾਗਰ ਨੂੰ ਜੋੜਦੀ ਹੈ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਦੁਨੀਆਂ ਦਾ 6 ਫੀਸਦੀ ਸਮੁੰਦਰੀ ਵਪਾਰ ਇਸ ਨਹਿਰ ਰਾਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਨਹਿਰ ਅਮਰੀਕਾ ਲਈ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵ ਰੱਖਦੀ ਹੈ। ਅਮਰੀਕਾ ਦਾ 14 ਫੀਸਦੀ ਵਪਾਰ ਪਨਾਮਾ ਨਹਿਰ ਰਾਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਦੱਖਣੀ ਅਮਰੀਕੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿਚ ਦਰਾਮਦ ਅਤੇ ਨਿਰਯਾਤ ਵੀ ਪਨਾਮਾ ਨਹਿਰ ਰਾਹੀਂ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਜੇਕਰ ਮਾਲ ਏਸ਼ੀਆ ਤੋਂ ਕੈਰੇਬੀਅਨ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਭੇਜਣਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਜਹਾਜ਼ ਪਨਾਮਾ ਟਚਨਹਿਰ ਵਿਚੋਂ ਲੰਘਦੇ ਹਨ। ਜੇਕਰ ਪਨਾਮਾ ਨਹਿਰ ‘ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਦੁਨੀਆਂ ਦੀ ਸਪਲਾਈ ਚੇਨ ‘ਚ ਵਿਘਨ ਪੈਣ ਦਾ ਖਤਰਾ ਹੈ।