ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ, 2 ਜੁਲਾਈ (ਪੰਜਾਬ ਮੇਲ)- ਭਾਵੇਂ ਭਾਰਤੀ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ (ਆਰ.ਬੀ.ਆਈ.) ਨੇ ਦੋ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੋਟਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਚਲਨ ਤੋਂ ਵਾਪਸ ਲੈਣ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਸੀ, ਫਿਰ ਵੀ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿਚ 6,099 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਮੁੱਲ ਦੇ 2000 ਰੁਪਏ ਦੇ ਨੋਟ ਮੌਜੂਦ ਹਨ।
ਆਰ.ਬੀ.ਆਈ. ਦੇ ਤਾਜ਼ਾ ਅੰਕੜਿਆਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਜਦੋਂ 19 ਮਈ 2023 ਨੂੰ 2000 ਰੁਪਏ ਦੇ ਨੋਟ ਵਾਪਸ ਲੈਣ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ ਸੀ, ਤਾਂ ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਿਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕੁੱਲ ਕੀਮਤ 3.56 ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਸੀ। ਪਰ 30 ਜੂਨ 2025 ਤੱਕ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੋਟਾਂ ਵਿਚੋਂ 98.29% ਵਾਪਸ ਆ ਗਏ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਵੱਡੀ ਮਾਤਰਾ ਅਜੇ ਵੀ ਜਨਤਾ ਜਾਂ ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਿਚ ਮੌਜੂਦ ਹੈ।
ਆਰ.ਬੀ.ਆਈ. ਨੇ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ 2000 ਰੁਪਏ ਦੇ ਨੋਟ ਅਜੇ ਵੀ ਕਾਨੂੰਨੀ ਟੈਂਡਰ ਹਨ, ਯਾਨੀ ਤੁਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਖਰੀਦਦਾਰੀ ਜਾਂ ਭੁਗਤਾਨ ਲਈ ਵਰਤ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਿਸਟਮ ਤੋਂ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਹਟਾਉਣ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਜਾਰੀ ਹੈ।
ਹਾਲਾਂਕਿ ਬੈਂਕਾਂ ਵਿਚ 2000 ਰੁਪਏ ਦੇ ਨੋਟਾਂ ਨੂੰ ਬਦਲਣ ਦੀ ਸਹੂਲਤ 7 ਅਕਤੂਬਰ 2023 ਨੂੰ ਖਤਮ ਹੋ ਗਈ ਸੀ, ਆਰ.ਬੀ.ਆਈ. ਦੇ 19 ਜਾਰੀ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਦਫਤਰ ਅਜੇ ਵੀ ਇਹ ਸੇਵਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਲੋਕ ਉੱਥੇ ਜਾ ਕੇ ਆਪਣੇ ਨੋਟ ਜਮ੍ਹਾਂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ ਜਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬਦਲ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਆਰ.ਬੀ.ਆਈ. ਦਫਤਰ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕਦੇ, ਤਾਂ ਨੋਟ ਭਾਰਤੀ ਡਾਕ ਸੇਵਾ ਰਾਹੀਂ ਵੀ ਭੇਜੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਡਾਕਘਰ ਤੋਂ ਆਰ.ਬੀ.ਆਈ. ਨੂੰ ਨੋਟ ਭੇਜਣ ‘ਤੇ, ਉਹ ਰਕਮ ਤੁਹਾਡੇ ਬੈਂਕ ਖਾਤੇ ਵਿਚ ਜਮ੍ਹਾ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਸਹੂਲਤ ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਦੂਰ-ਦੁਰਾਡੇ ਦੇ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਲਾਭਦਾਇਕ ਸਾਬਤ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ।
ਆਰ.ਬੀ.ਆਈ. ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ 2000 ਰੁਪਏ ਦਾ ਨੋਟ 2016 ਦੀ ਨੋਟਬੰਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਨਕਦੀ ਦੀ ਘਾਟ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨ ਲਈ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਇੱਕ ”ਤੁਰੰਤ ਹੱਲ” ਸੀ। ਹੁਣ ਜਦੋਂ ਕਿ ਛੋਟੇ ਮੁੱਲ ਦੇ ਨੋਟ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹਨ, ਹੁਣ 2000 ਰੁਪਏ ਦੇ ਨੋਟ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਹੈ।