ਮੁੱਖ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਰੂਸ ਤੋਂ ਮੰਗਵਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜੰਗੀ ਮਸ਼ੀਨਰੀ
ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ, 31 ਜੁਲਾਈ (ਪੰਜਾਬ ਮੇਲ)- ਅਮਰੀਕਾ ਵੱਲੋਂ ਲਾਏ ਗਏ ਜੁਰਮਾਨਿਆਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨ ਦੇ ਖ਼ਤਰੇ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਭਾਰਤ ਲਈ ਰੂਸੀ ਮੂਲ ਦੇ ਫ਼ੌਜੀ ਉਪਕਰਨਾਂ ਤੋਂ ਆਪਣੇ-ਆਪ ਨੂੰ ਵੱਖ ਕਰਨਾ ਲਗਭਗ ਅਸੰਭਵ ਹੋਵੇਗਾ। ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਦੀ ਜੰਗੀ ਮਸ਼ੀਨਰੀ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਰੂਸ ਤੋਂ ਮੰਗਵਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਵਿਚ ਲੜਾਕੂ ਜਹਾਜ਼ਾਂ, ਟੈਂਕਾਂ, ਰਾਈਫਲਾਂ, ਹੈਲੀਕਾਪਟਰਾਂ, ਐੱਸ.-400 ਹਵਾਈ ਰੱਖਿਆ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੇ ਵੱਡੇ ਬੇੜੇ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਬ੍ਰਹਮੋਸ ਮਿਜ਼ਾਈਲ, ਜਿਸ ਨੇ ‘ਅਪਰੇਸ਼ਨ ਸਿੰਧੂਰ’ ਦੌਰਾਨ ਆਪਣੀ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ੀਲਤਾ ਸਾਬਤ ਕੀਤੀ, ਵੀ ਰੂਸ ਤੋਂ ਮੰਗਵਾਈ ਗਈ ਸੀ। ਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਯੂਰਪੀ ਸਹਿਯੋਗੀ ਅਕਸਰ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਚੀਨ ‘ਤੇ ਰੂਸ ਤੋਂ ਕੱਚਾ ਤੇਲ ਅਤੇ ਫ਼ੌਜੀ ਉਪਕਰਨ ਖਰੀਦਣ ਦਾ ਦੋਸ਼ ਲਗਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਬਦਲੇ ਵਿਚ ਯੂਕਰੇਨ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ ਜੰਗੀ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਨੂੰ ਫੰਡ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।
ਅਮਰੀਕੀ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਡੋਨਲਡ ਟਰੰਪ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ 25 ਫ਼ੀਸਦੀ ਟੈਰਿਫ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਵੇਗਾ, ਸਗੋਂ ਰੂਸ ਤੋਂ ਹਥਿਆਰ ਅਤੇ ਤੇਲ ਖਰੀਦਣ ਲਈ ਜੁਰਮਾਨਿਆਂ ਦਾ ਵੀ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਵੇਗਾ। ਟਰੰਪ ਨੇ ਟਰੁੱਥ ਸੋਸ਼ਲ ‘ਤੇ ਪੋਸਟ ਕੀਤਾ, ”ਉਨ੍ਹਾਂ (ਭਾਰਤ) ਨੇ ਹਮੇਸ਼ਾ ਆਪਣੇ ਫ਼ੌਜੀ ਉਪਕਰਨਾਂ ਦਾ ਵੱਡਾ ਹਿੱਸਾ ਰੂਸ ਤੋਂ ਖਰੀਦਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਰੂਸੀ ਊਰਜਾ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਖਰੀਦਦਾਰ ਹੈ… ਇਸ ਲਈ ਭਾਰਤ 1 ਅਗਸਤ ਤੋਂ 25 ਫ਼ੀਸਦੀ ਟੈਰਿਫ, ਨਾਲ ਹੀ ਮਸ਼ੀਨਰੀ ਲਈ ਜੁਰਮਾਨਾ ਅਦਾ ਕਰੇਗਾ।”
ਟਰੰਪ ਨੇ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ‘ਰੂਸ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਫੌਜੀ ਉਪਕਰਨ’ ਖਰੀਦਣ ਲਈ ਦੋਸ਼ੀ ਠਹਿਰਾਇਆ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਨੇ ਅਮਰੀਕਾ ਤੋਂ ਵੀ ਫ਼ੌਜੀ ਉਪਕਰਨ ਖਰੀਦੇ, ਜੋ ਕਿ ਹੁਣ ਤੱਕ ਖਰੀਦਦਾਰ-ਵੇਚਣ ਵਾਲਾ ਰਿਸ਼ਤਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਪਿਛਲੇ ਡੇਢ ਦਹਾਕੇ ਵਿਚ ਖਰੀਦਦਾਰੀ ਵਿਚ ਲਗਭਗ 20 ਬਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਖਰਚ ਕਰਨ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਅਮਰੀਕਾ ਤੋਂ ਕਿਸੇ ਵੀ ਵੱਡੇ ਉਪਕਰਨ ‘ਤੇ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਟਰਾਂਸਫਰ ਨਹੀਂ ਮਿਲਿਆ ਹੈ।
ਰੂਸ ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਟਰਾਂਸਫਰ ਦੀਆਂ ਮੰਗਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਵਧੇਰੇ ਜਵਾਬਦੇਹ ਹੈ। ਰੂਸ ਕੋਲ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਬ੍ਰਹਮੋਸ ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਇਕ ਸਾਂਝਾ ਉੱਦਮ ਹੈ; ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਸੁਖੋਈ 30 ਐੱਮ.ਕੇ.ਆਈ. ਜੈੱਟ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਏਅਰੋਨੌਟਿਕਸ ਲਿਮਟਿਡ ਦੁਆਰਾ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ; ਟੀ-90 ਟੈਂਕ ਚੇਨਈ ਦੇ ਨੇੜੇ ਇਕ ਫੈਕਟਰੀ ਵਿਚ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਏਕੇ 203 ਰਾਈਫਲ ਲਖਨਊ ਨੇੜੇ ਬਣਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਸਵੀਡਨ ਸਥਿਤ ਸਟਾਕਹੋਮ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਪੀਸ ਰਿਸਰਚ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਨੇ 10 ਮਾਰਚ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਸਾਲਾਨਾ ਰਿਪੋਰਟ ਵਿਚ ਕਿਹਾ ਕਿ ਪੰਜ ਸਾਲਾਂ ਦੇ ਬਲਾਕ 2020-2024 ਲਈ, ਭਾਰਤ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦਾ ਦੂਜਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਆਯਾਤਕ ਸੀ। ਰੂਸ ਨੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ 36 ਫ਼ੀਸਦੀ ਸਪਲਾਈ ਕੀਤੀ।
ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਵਦੇਸ਼ੀਕਰਨ ਨੂੰ ਹੁਲਾਰਾ ਦੇਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਸ਼ੀਤ ਯੁੱਧ ਦੇ ਯੁੱਗ ਤੋਂ ਰੂਸ ਨਾਲ ਲਾਗਤ-ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ੀਲਤਾ ਅਤੇ ਰਣਨੀਤਿਕ ਵਿਰਾਸਤ ਵਿਚ ਸਥਾਪਤ, ਡੂੰਘੀ ਜੜ੍ਹਾਂ ਵਾਲੀ ਨਿਰਭਰਤਾ ਹੈ। ਪੱਛਮੀ ਦੇਸ਼ ਇਕ ‘ਗੈਰ-ਗੱਠਜੋੜ’ ਵਾਲੇ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਉੱਨਤ ਹਥਿਆਰ ਸਪਲਾਈ ਕਰਨ ਤੋਂ ਝਿਜਕਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਇਸੇ ਦੌਰਾਨ ਸੋਵੀਅਤ ਯੂਨੀਅਨ ਇਕ ਭਰੋਸੇਮੰਦ ਅਤੇ ਇੱਛੁਕ ਸਾਥੀ ਵਜੋਂ ਉਭਰਿਆ। ਭਾਰਤ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਫੌਜੀ ਮਸ਼ੀਨਰੀ 60-70 ਫ਼ੀਸਦੀ ਰੂਸੀ ਜਾਂ ਸੋਵੀਅਤ ਮੂਲ ਦੀ ਹੈ।