ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ, 20 ਜੁਲਾਈ (ਪੰਜਾਬ ਮੇਲ)- ਕੋਵਿਡ ਮਹਾਮਾਰੀ ਨੇ ਭਾਰਤੀਆਂ ਦੀ ਔਸਤ ਉਮਰ ਘਟਾ ਦਿੱਤੀ ਹੈ, ਅਕਾਦਮਿਕ ਜਰਨਲ ਸਾਇੰਸ ਐਡਵਾਂਸਜ਼ ਵਿਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਇੱਕ ਰਿਪੋਰਟ ਵਿਚ ਇਹ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਰਿਪੋਰਟ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ 2020 ਵਿਚ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਜੀਵਨ ਸੰਭਾਵਨਾ ਵਿਚ ਵੱਡੀ ਗਿਰਾਵਟ ਆਈ ਹੈ। ਇਸ ਰਿਪੋਰਟ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕੇਂਦਰੀ ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰ ਭਲਾਈ ਮੰਤਰਾਲੇ ਨੇ ਇਸ ਦਾਅਵੇ ਦਾ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਖੰਡਨ ਕੀਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਅਸਵੀਕਾਰਨਯੋਗ ਕਰਾਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।
ਰਿਪੋਰਟ ਵਿਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ 2019 ਅਤੇ 2020 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ, ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਜੀਵਨ ਸੰਭਾਵਨਾ ਵਿਚ 2.6 ਸਾਲ ਦੀ ਗਿਰਾਵਟ ਆਈ ਹੈ। ਇਸ ਗਿਰਾਵਟ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਗੰਭੀਰ ਪ੍ਰਭਾਵ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਅਤੇ ਅਨੁਸੂਚਿਤ ਕਬੀਲਿਆਂ (ਐੱਸ.ਟੀ.) ਵਰਗੇ ਸਮਾਜਿਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਵਾਂਝੇ ਸਮੂਹਾਂ ‘ਤੇ ਪਿਆ ਹੈ। ਅਧਿਐਨ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਔਰਤਾਂ ‘ਚ ਉਮਰ ‘ਚ ਗਿਰਾਵਟ (3.1 ਸਾਲ) ਪੁਰਸ਼ਾਂ (2.1 ਸਾਲ) ਨਾਲੋਂ ਵੱਧ ਸੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਸਿਹਤ ਮੰਤਰਾਲੇ ਨੇ ਇਸ ਅਧਿਐਨ ਦੀ ਆਲੋਚਨਾ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਮੰਤਰਾਲੇ ਨੇ ਸਵਾਲ ਉਠਾਏ ਹਨ ਕਿ 14 ਰਾਜਾਂ ਵਿਚ ਸਿਰਫ਼ 23 ਫ਼ੀਸਦੀ ਘਰਾਂ ਦਾ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕਰਕੇ ਸਿੱਟਾ ਕਿਵੇਂ ਕੱਢਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਮੰਤਰਾਲੇ ਨੇ ਇਹ ਵੀ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਅਧਿਐਨ ਡੇਟਾ ਕੋਵਿਡ-19 ਮਹਾਮਾਰੀ ਦੇ ਸਿਖਰ ਦੌਰਾਨ ਇਕੱਤਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਰਿਪੋਰਟ ਦਿੱਤੀ ਕਿ 2019 ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ 2020 ‘ਚ ਮੌਤ ਦੀਆਂ ਰਜਿਸਟ੍ਰੇਸ਼ਨਾਂ ਵਿਚ ਲਗਭਗ 474,000 ਦਾ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲਾਂ ਦੇ ਰੁਝਾਨ ਨਾਲ ਮੇਲ ਖਾਂਦਾ ਹੈ, ਨਾ ਕਿ ਸਿਰਫ਼ ਮਹਾਮਾਰੀ ਕਾਰਨ। ਸਰਕਾਰ ਮੌਤ ਦਰ ਵਿਚ ਉਮਰ ਤੇ ਲਿੰਗ-ਸਬੰਧਤ ਵਾਧੇ ਬਾਰੇ ਅਧਿਐਨ ਦੇ ਨਤੀਜਿਆਂ ਨਾਲ ਵੀ ਅਸਹਿਮਤ ਹੈ।
ਅਧਿਕਾਰਤ ਅੰਕੜਿਆਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਕੋਵਿਡ-19 ਦੌਰਾਨ ਮੌਤ ਦਰ ਮਰਦਾਂ ਅਤੇ ਬਜ਼ੁਰਗ ਸਮੂਹਾਂ ਵਿਚ ਵਧੇਰੇ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਅਧਿਐਨ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਹੈ ਕਿ ਮੌਤ ਦਰ ਨੌਜਵਾਨ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਵਿਚ ਵਧੇਰੇ ਸੀ। ਮੰਤਰਾਲੇ ਨੇ ਕਿਹਾ, ”ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਪੇਪਰ ਵਿਚ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ ਗਏ ਅਸੰਗਤ ਅਤੇ ਅਸਪੱਸ਼ਟ ਨਤੀਜੇ ਇਸ ਰਿਪੋਰਟ ਦੇ ਦਾਅਵਿਆਂ ਦੀ ਭਰੋਸੇਯੋਗਤਾ ਨੂੰ ਹੋਰ ਕਮਜ਼ੋਰ ਕਰਦੇ ਹਨ।”