ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ, 21 ਅਕਤੂਬਰ (ਪੰਜਾਬ ਮੇਲ)- ਕੈਨੇਡਾ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਵਿਚਾਲੇ ਕੂਟਨੀਤਕ ਤਣਾਅ ਵਧਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਭਾਰਤ ਦੇ ਮੁੱਖ ਸਪਲਾਇਰ ਕੈਨੇਡਾ ਤੋਂ ਦਾਲ ਦਾ ਆਯਾਤ ਹੁਣ ਤੱਕ ਸਥਿਰ ਰਿਹਾ ਹੈ ਪਰ ਵਪਾਰੀ ਉੱਤਰੀ ਅਮਰੀਕੀ ਉਤਪਾਦਕ ਤੋਂ ਵੱਖ ਹੋਣ ਲਈ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਦਾ ਰੁਖ਼ ਰਹੇ ਹਨ। ਦਾਲਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਖਾਧ ਵਸਤਾਂ ਭਾਰਤੀ ਖੁਰਾਕ ਦਾ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹਿੱਸਾ ਹਨ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਆਪਣੀ ਸਾਲਾਨਾ ਲੋੜ ਦੇ ਲਗਭਗ 17% ਦੀ ਦਰਾਮਦ ‘ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਕੈਨੇਡਾ ਦਾਲ (ਮਸੂਰ) ਅਤੇ ਪੀਲੇ ਮਟਰਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸਪਲਾਇਰ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਨੇ 2023-24 ਵਿਚ ਦਾਲਾਂ ਦੀ ਦਰਾਮਦ ‘ਤੇ ਲਗਭਗ 4 ਬਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਖਰਚ ਕੀਤੇ।
ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਕਾਂ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਕੈਨੇਡਾ ਭਾਰਤ ਲਈ ਦਾਲ ਲਈ ਇੱਕ ਰਵਾਇਤੀ ਸਰੋਤ ਰਿਹਾ ਹੈ ਪਰ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਵਧਦੇ ਟਕਰਾਅ ਨੇ ਵਪਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਚਿੰਤਤ ਕੀਤਾ ਹੈ ਪਰ ਮੌਜੂਦਾ ਸਮੇਂ ਵਿਚ ਵਪਾਰ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਜਾਰੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਕਿਸੇ ਵੀ ਦੇਸ਼ ਨੇ ਹੁਣ ਤੱਕ ਵਪਾਰ ‘ਤੇ ਕੋਈ ਪਾਬੰਦੀ ਨਹੀਂ ਲਗਾਈ ਹੈ। ਇੰਡੀਆ ਪਲਸ ਐਂਡ ਗ੍ਰੇਨਜ਼ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਦੇ ਉਪ-ਚੇਅਰਮੈਨ ਬਿਮਲ ਕੋਠਾਰੀ ਨੇ ਕਿਹਾ, ”ਹੁਣ ਤੱਕ, ਵਪਾਰ ‘ਤੇ ਕੋਈ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨਹੀਂ ਪਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਕੈਨੇਡਾ ਤੋਂ ਦਾਲਾਂ ਦੀ ਦਰਾਮਦ ਕਰਨਾ ਜਾਰੀ ਰੱਖੇ ਹੋਏ ਹਾਂ ਕਿਉਂਕਿ ਸਾਡੇ ਜਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਕੋਈ ਰੋਕ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਪਾਬੰਦੀਆਂ ਜਾਂ ਟੈਰਿਫ ਆਦਿ ਲਗਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਇਸਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੋਵੇਗਾ।”
ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ, ”ਅਸੀਂ ਹੁਣ ਰੂਸ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪੀਲੇ ਮਟਰ ਅਤੇ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਤੋਂ ਦਾਲ ਖਰੀਦ ਰਹੇ ਹਾਂ। ਇਹ ਸਿਰਫ ਹੈਜਿੰਗ ਦਾ ਸਵਾਲ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਪ੍ਰਤੀਯੋਗੀ ਕੀਮਤ ਦਾ ਵੀ ਹੈ।” 2023 ਵਿਚ ਭਾਰਤ ਨੇ ਕੈਨੇਡਾ ਤੋਂ 687,558 ਟਨ ਦਾਲਾਂ ਦੀ ਦਰਾਮਦ ਕੀਤੀ, ਜੋ ਕਿ ਦਾਲਾਂ ਦੀ ਕੁੱਲ ਦਰਾਮਦ ਦਾ 45.41% ਬਣਦੀ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ 775,994 ਟਨ ਵਸਤੂ ਦੇ ਆਯਾਤ ਵਿਚ ਕੈਨੇਡਾ ਤੋਂ 51.25% ਤੋਂ ਵੱਧ ਗਿਆ। ਇਸ ਸਾਲ ਜਨਵਰੀ ਤੋਂ ਜੁਲਾਈ 2024 ਤੱਕ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆਈ ਦਾਲ ਦਾ ਨਿਰਯਾਤ ਵਧ ਕੇ 366433 ਟਨ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਾਂ ਭਾਰਤ ਦੀ ਕੁੱਲ ਮਸੂਰ ਦਰਾਮਦ ਦਾ 66.3% ਹੈ। ਕੋਠਾਰੀ ਅਨੁਸਾਰ ਰੂਸ ਨੇ ਇਸ ਸਾਲ ਹੁਣ ਤੱਕ ਭਾਰਤ ਨੂੰ 2.2 ਮਿਲੀਅਨ ਟਨ ਪੀਲੇ ਮਟਰ ਦੀ ਸਪਲਾਈ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਕੈਨੇਡਾ ‘ਤੇ ਨਿਰਭਰਤਾ ਘਟੇਗੀ।
ਭਾਰਤ ਕੈਨੇਡਾ ਨੂੰ ਕਈ ਵਪਾਰਕ ਮਾਲ ਨਿਰਯਾਤ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਹ ਇੱਕ ਮੁਕਾਬਲਤਨ ਛੋਟਾ ਬਾਜ਼ਾਰ ਹੈ। 2023-24 ਵਿਚ, ਭਾਰਤ ਨੇ ਕੈਨੇਡਾ ਨੂੰ 437 ਬਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਦਾ ਮਾਲ ਨਿਰਯਾਤ ਕੀਤਾ। ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਫੂਡ-ਟ੍ਰੇਡਿੰਗ ਫਰਮ ਸਰਸਵਤੀ ਇੰਪੈਕਸ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਲਿਮਟਿਡ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਰੋਬਿਨ ਜਾਲਾਨ ਨੇ ਕਿਹਾ, ”ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਨਾਲ ਵਪਾਰ ਵਿਚ ਵਾਧਾ ਮੁਕਾਬਲੇ ਵਾਲੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ ਕਾਰਨ ਹੈ।” ਜ਼ਿਕਰਯੋਗ ਹੈ ਕਿ 2023 ਵਿਚ ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਪੱਖੀ ਖਾਲਿਸਤਾਨੀ ਸਿੱਖ ਆਗੂ ਹਰਦੀਪ ਸਿੰਘ ਨਿੱਝਰ ਦੇ ਕਤਲ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਤਣਾਅ ਵਧਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵਪਾਰੀ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਕੈਨੇਡਾ ਤੋਂ ਦੂਰ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਇਸ ਕਤਲ ਲਈ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਠਹਿਰਾਇਆ ਹੈ ਪਰ ਮੋਦੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਦੋਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਬੇਬੁਨਿਆਦ ਕਰਾਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।